İran İslam Devrimi, İran toplumunda kültürel koşulların gelişiminde öncü bir rol oynadı ve bu alanda kayda değer bir etki bıraktı. Ayrıca İranlı kadınların, film prodüksiyonu, film yönetmenliği ve oyunculuk gibi çeşitli alanlarda varlığı için elverişli bir ortam yarattı.

İslam Devrimi öncesi dönemde ‘Mercan’ı yöneten Şehla Riyahi, İran sinemasında ilk İranlı kadın film yapımcısı olarak biliniyor. Bu dönemde İran sineması sadece az sayıda kadın yönetmene tanıklık etti.

Bir başka deyişe göre ise ‘Ev Karanlıktır’ isimli belgeseli yapan şair Füruh Ferruhzad, ilk İranlı kadın film yapımcısı sayılmaktadır.

İran sineması tarihinde İslam Devrimi’nden önce bir film yapan Merve Nebili adlı başka bir film yapımcısı da var. Ne yazık ki, Nebili’nin çektiği filmin kopyası yok.

Puran Dırahşende

1986 yılında ‘İlişki’ filmini yöneten Direhşende, İslam Devrimi’nden sonra ilk önde gelen kadın yönetmendir. Direhşende ‘Mutluluğun Küçük Kuşu’ adlı filmi ile uluslararası “Simurg” (anka kuşu) festivalinin birinciliğini kazandı. 1987 en iyi film ve en iyi yapımı da seçildi.

Amerikan Kadın Derneği (WIF), Amerikan Bağımsız Yönetmenler (IFP) ve Uluslararası UNESCO Çocuk ve Genç Filmleri Merkezi (CIFEJ) üyesidir.

En önemli filmleri: Dumanlı Çatının Altında, sonsuz çocuklar, ıslak rüya, rüzgarda mum ve ilişki.

Merziye Burumend

Yönetmen, oyuncu ve kukla oyuncusu Merziye Burumend, 1951 yılında Tahran’da doğdu; burada Tahran Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi’nde lisans derecesi aldı.
Sinema alanındaki en önemli eserleri: sıçan şehri, Alo Alo Ben Cucuyum, Tatlı Reçel ve Serseri.

Rahşan Beni-İtimad

Rahşan Beni İtimad, Tahran Dramatik Sanatlar Fakültesinde yönetmenlik okudu.

Bu İranlı yönetmen 1987 yılında Sınırın Ötesi filmini yöneterek uzun metrajlı filmler yönetmeye başladı ve daha sonra ‘Sarı Kanarya’ senaryosunu yazdı ve sonra filmi yönetti.

Feridun Ceyrani ile birlikte senaryosunu yazdığı Nergiz filmini yönettikten sonra, 10. Fecr Film Festivali’nde en iyi yönetmen olarak seçildi.

En önemli filmleri: Ey İnsanlar, Hikayeler, Kan Oyunu, Gilane, Şehrin Derisinin Altında, Ordibeheşt Kadını, Mavi Eşarp ve Nergiz.

Tehmine Milani

Kadın yapımcılar hakkında konuşurken, film yönetmeni Tehmine Milanı akla gelen ilk üç isimden biri. O, filmlerinde hep kadınların haklarını talep etmeye çalışıyor.

Milani 1960 yılında, İran’ın kuzeybatısındaki Tebriz şehrine bağlı Milan köyünde doğdu. Kırmızı Hat filmi ile ilk deneyimini kazandı. Daha sonra “Yarın Gelirse”, “Anne Seni Seviyorum” ve “Sevgi ve Ölüm” gibi filmlere senaryo yazmaya başladı.

Milani’nin Fecr Film Festivali’ndeki ilk ödülü olan Boşanma Çocukları filmi, festivalin en iyi filmi olarak belirlendi.

En önemli filmleri: Süperstar, Ateşkes, Gizli Yarı, 2 Kadın ve Boşanma Çocukları.

Ensiye Şah Hüseyni

1954’te kuzeydoğudaki Gülistan ilinin Gürgan şehrinde doğan İranlı kadın yönetmen, savaş alanında film çekmeye kararlı bir film yapımcısı. Saddam rejiminin İran’a karşı başlattığı savaş hakkında birçok film ve televizyon filmi çeken meslektaşları arasında tek yönetmen.

En önemli filmleri: Hayattan Daha Güzel, Ceza, İyi Geceler Komutan ve Akşam Olunca Gel.

Menije Hikmet

1962 yılında başkent Tahran’ın güneybatısında Merkezi ilinin merkezi Erak’ta doğan İranlı yönetmen Menije Hikmet, İran İslam Devrimi’nden sonra ilk yapımcı ve yönetmenlerden biri olarak kabul edilir. İlk çalışması Kadınlar Hapishanesi ve daha sonraki eseri Lalayi’dir.

Tina Pakrevan

1977’de Tahran’da doğan Tina Pakrevan, film kariyerine İran’da film dergilerinde başladı. Daha sonra film yapım ekibine katıldı.

Pakrevan daha sonra Amerika’ya gitti ve çalışmalarını orada Los Angeles Üniversitesi’nde sinema dalında sürdürdü.

Hanım ve Olay Gece Yarısında Meydana Geldi.

Nergis Abyar

1971’de Tahran’da doğan Abyar, Farsça edebiyat dalından mezun oldu ve 1997’de hikaye yazmaya başladı. Şimdiye dek dört senaryo dahil olmak üzere birçok hikayesi basılmıştır.

Bu İranlı film yapımcısı 2005’te kısa ve belgesel filmler yapmaya başladı. İlk filmi Şefkatli Çıkmaz Sokak, Setayeş Film Festivali’nde En İyi Kısa Film Ödülü’nü kazandı.

Abyar’ın diğer ünlü filmleri, Oluk, Dolunay Gecesi ve Nefes ismini taşıyor.

IRNA