Son dönemdeki İran filmlerinin ahlaki kalitesi mi düştü? Yoksa biz mi Türkçeye çevirirken kalitesiz olan filmleri seçmek zorunda kalıyoruz? Çeviride hatalar mı yapıyoruz? Yoksa başka şeylerden mi kaynaklanıyor bu değişiklik? İşte cevabı ve çözüm önerisi!

Bismillah. Selamun aleyküm.

Yeni Kaynak com sitemiz ziyaretçilerinin çoğunluğunun mucaz (caiz) ve aileye uygun müsbet ve faydalı filmler arayışı ile geldiğini ve yeni filmlerde de beklentilerinin bu yönde olduğunun farkındayız.

Bu bağlamda eski filmlerin kalitesinden, yeni filmlerin ise olumsuz yönlerinden bahseden mesajlarınızı aldık. Ve site olarak yanlış anlaşılmaların önüne geçmek için bu açıklamayı yapmayı uygun görüyoruz.

İran İslam Cumhuriyeti’nde pandemi öncesi dönemde senede yaklaşık 100 sinema filmi ve bir o kadar da televizyon filmi yapılıyordu. 40 yıllık İslam Devriminde kaç sinema filmi yapılmıştır, basit bir çarpma işlemi ile yaklaşık olarak hesaplanabilir. Veya İslam Cumhuriyeti’nin sinema filmleri veri tabanı sitesi Cicinema üzerinden buna bakabilirsiniz: https://cicinema.com/fa/movies

Cicinema sitesinde 4000’e yakın İran yapımı sinema filmi listelenmiş. Elbette ki bu sinema filmlerinin hepsi kaliteli olacak diye bir şey yok. Sonuçta her bir sinemacı İlim Havzası ve Medreselere gidip İslam alimleri ile işbirliği yapmıyor olabilir. Farklı amaç ve hedefleri olan sinemacılar da olabilir. Bu doğal bir şey. Lakin İran İslam Cumhuriyeti Kültür ve İslami İrşad Bakanlığının din ve ahlakı korumak için koyduğu (ve batı ve batı çarpılmışı yerel(!) medyanın sansürcü ve katı olarak nitelediği) bazı kurallar, bu sinema filmlerinde yapılabilecek hataları minimuma indirgemektedir.

Özetle; YENİ İRAN FİLMLERİNDE KALİTELİ VE KALİTESİZ OLANLAR MEVCUTTUR, tıpkı eski İran filmlerinde olduğu gibi. Ama en kalitesiz olanı bile; dini ve ahlaki açıdan belirli düsturlara tabi olması sebebi ile -Türk televizyon kanallarının çevirip attığı Hollywood ve Bollywood film bombardumanı altında kalmış milletimiz için- bir merhem hükmünde olabiliyor. Çünkü İran filmlerinde biz kendimizi, din ve kültürümüzü bulmaktayız. Sözde Türk filmleri dahi bizim din ve kültürümüzü hiç yansıtmıyor.

Neyse. İran’da uzun metrajlı “Sinema Filmleri”nin yanı sıra bir o kadar da “Televizyon Filmleri” sunulmaktadır. Bu televizyon filmleri ise IRIB (İran İslam Cumhuriyeti Radyo ve Televizyon Kurumu) direktifliğinde çekilmekte ve tamamen müsbet özellik taşımaktadır. Bu filmler bütçesiz ve sade de olsa sürükleyici hikaye ve senaryoları ile birlikte seyirciye islami ve ahlaki değerler ve mesajlar vermektedir.

Ve gönül isterdi ki çevirmen arkadaşlarımızın hepsi Farsçayı iyi bilsin de İnkılabi-Devrimci ve ahlaki sinema filmlerinden ve özellikle IRIB Televizyon Filmlerinden başkasını Türkçeye çevirmeyelim.

Ancak çevirmenlerimizin neredeyse hepsi (Evkara, Arven, Ashitakyo, annakarantina, Aciniii) Farsça değil İngilizce bilmektedir. Bu yüzden Türkçeye tercüme edebileceğimiz filmler çoğu zaman; “İngilizce altyazı dosyası (srt, vtt) internette mevcut olan filmler” ile sınırlı kalıyor. Bu da çeviri için seçilen filmlerdeki kalite düşüşünü beraberinde getirebiliyor.

Böylece neden yeni kaliteli sinema filmlerinden ve sayısız IRIB Televizyon Filmlerinden yalnızca birkaçını Türkçeye çevirebildiğimiz anlaşılıyordur sanırım.

Mesela bakın şu sitede binlerce ahlaki, eğitici, sâde ve güzel İran İslam Cumhuriyeti Devlet Televizyonu IRIB FİLMİ mevcut: http://webtv.irib.ir/archive/index/tele

Şurada da yüzlerce ahlaki, eğitici, sâde ve güzel İran İslam Cumhuriyeti Devlet Televizyonu IRIB DİZİSİ mevcut: http://www.jjtvn.ir/SerialArchive

Ama bu filmlerin ve dizilerin (.srt uzantılı) İngilizce altyazı dosyaları internette yok. İngilizce altyazı dosyaları olmayınca;

1- Her replik-konuşma için el ile tek tek (altyazının ne zaman yani kaçıncı dakika ve saniyede görünüp ne zaman kaybolacağına dair) time code / zaman kodu bilgisini ayarlamamız gerekiyor ki bu çok uzun süren bir iştir.

2- Farsça bilen tercümanların çeviriyi yapması gerekir.

Eğer bu televizyon filmlerine (.srt yani subrip uzantılı) İngilizce altyazı dosyası oluşturulursa; hem filmleri Türkçeye çeviren bizler, hem de Urduca, Arapça, Malayca, Hintçe, Almanca vesaire diğer tüm dillere çeviren başkaları ilk adımın zorluğundan (el ile tek tek her satırın zaman kodunu ayarlama) kurtulmuş olacaktır. Böylece bizim gibi gönüllü yüzlerce kişi, bu filmleri onlarca farklı dile çevirebilecektir.

(Buraya not düşelim: Amerikan filmlerinin İran, Kuzey Kore gibi yasaklı olduğu ülkeler haricinde tüm dünyaya yayılmasının başlıca sebebi REKLAM olmasının yanı sıra; tüm dillere kolayca tercüme edilmesinin sebebi filmlerin İNGİLİZCE SRT ALTYAZI DOSYALARINI internete koymalarıdır. Bunu yaptıklarında gönüllü kişiler altyazı yapmak için her satıra tek tek zaman harcamıyor, sadece İngilizce cümleyi silip Türkçesini yazıyor ve iş bitiyor.)

Eğer İranlılar da böyle yapmış olsaydı. Yani İRAN TELEVİZYON FİLMLERİNİN FARSÇA veya İNGİLİZCE SRT ALTYAZI DOSYALARINI internetten paylaşsalardı; bize düşecek tek şey altyazı dosyasını açmak, dosyadaki zaman kodlarına hiç dokunmadan İngilizce cümleyi silip yerine Türkçesini yazmak olacaktı.

Ancak tekrar söyleyelim; IRIB Televizyonu Film ve Dizilerinin hiçbirisi için İngilizce altyazı dosyası yok internette.

Bununla birlikte İran İslam Cumhuriyeti Farsça bilmeyenleri umursamıyor veya unutuyor sanmayınız. İllâ ki Farsça bilmeyenler için onlarca TV kanalları mevcuttur. Bu kanallar (Sahar TV, iFilm TV, Hispan TV, Hausa TV vesaire) IRIB filmlerini ve dizilerini, düblaj ve altyazı ile gösteriyorlar. Özellikle ben Jam-e Jam TV (Câm-ı Cem TV) (http://www.jjtvn.ir) kanalını çok seviyorum. Hafta içi IRIB (İran Devlet Televizyonu) Dizilerinden birisinin her gün bir bölümünü, hafta sonu da iki tane IRIB (İran Devlet Televizyonu) Filmini İngilizce altyazılı olarak sunuyor bu kanal. AMA yayında altyazı videoya gömülü oluyor. Altyazı dosyası videoya gömülü olarak değil de ayrı bir olarak indirilebilse, biz bunları Türkçeye çevirirken tekrar time code / zaman kodları hazırlamak zorunda kalmayız ve belki de ayda 10 tane film Türkçeye kazandırabiliriz.

Ancak altyazı dosyası ayrı olarak sunulmadığı için, yani altyazı videoya gömülü olduğu için time code / zaman kodlarını da bizim tekrar baştan hazırlamamız gerekiyor. Davul Dengi Dengine, İyi Bir Meslek, Kelebekler, Yağmur Köşelerinden, Nar Şerbeti, Mutluluğun Kanatları, Saygınlık Elden Gitti, Son Bekâr, Benim Yıldızım, Toprak Kokusu ve Gül Kokusu, Susma Hakkı gibi IRIB filmlerinde bu zahmeti çekip bir düzine İran Devlet Televizyonu filmini Türkçeye kazandırmıştık. Ve eminiz bu televizyon filmleri, nice sinema filmlerini geride bırakacak türden kaliteli ve değerlidir. Ama zaman kodu ayarlamak zor bir iş olduğu için bu tür televizyon filmlerinden EN FAZLA ayda bir tanesine altyazı yapabiliriz.

Biz de mecburen kolay olana kaçıyor, ya da bir filme vereceğimiz aynı emekle 5-6 film tercüme etmek istiyoruz. O yüzden İngilizce altyazı dosyası olanları çeviriyoruz. İngilizce altyazı dosyası olanlar da genellikle Batıda kabul görüp Festivallere katılmış, ödül almış filmler oluyor. Yabancı dağıtım firmaları bu filmlerin DVD’sini batıda sununca bazı kişiler DVD’den altyazı dosyasını ripleyip internete yüklüyor. Biz ancak bunları kolayca tercüme edebiliyoruz. Durum böyle olunca tabi, boş beleş veya daha kibarca söylersek zaman kaybı diye nitelendirebildiğimiz filmlere DE altyazı yapıyoruz. (Yine buraya not edelim; İran’ın bir tane boş-beleş filmi bile yine Hollywood-Bollywood’un yüzlerce filmine bedeldir).

Bize “5-6 tane orta veya düşük kalite film yerine 1 tane eşsiz film tercüme edin” diyebilirsiniz; “Az olsun temiz olsun“. Ama herkes öyle demiyor. Bu defa sürekli olarak “neden yeni çeviri yok“, “kaç ay geçti yeni film eklemediniz“, “o kadar bekliyoruz yeni bölüm/film yok” (sanki otobüs bekliyor gibi bekliyorlar da biz çeviri yapmasak orada durup kalırlar, hayatlarını idame edemezler, işleri aksarmış gibi) mesajlar alıyoruz.

PEKİ ÇÖZÜM NEDİR?

Yeni Kaynak com sitemizdeki film sayısı 300’ü geçti şu anda. Diyelim 50-100 tanesi orta kalite olsun. Kalan 200-250 tane kaliteli filme bakabilirsiniz. Siz yalnızca ana sayfamızdaki değil, alttaki rakamlar ve oklara basarak diğer sayfalara göz gezdirebilir ve daha önceden tercüme etmiş olduğumuz filmleri izleyebilirsiniz. Siz tüm bu filmleri izleyene kadar biz de yeni filmler eklemiş oluruz.

Alternatif bir düşünce olarak BİZE KATKIDA BULUNABİLİRSİNİZ. Maddi katkı değil. İş paylaşımı hakkında. Sıfırdan altyazı oluşturma ile ilgili kılavuzlara bakıp, videolar izler; hazır olduğunuzda ise bizimle iletişime geçebilirsiniz. Seçtiğiniz bir kaliteli filmin adını bize söylersiniz. Filmi bulup size göndeririz. Time Code / Zaman Kodunu siz oluşturursunuz. Farsça bilen arkadaşlarımız da tercüme eder. Örneğin şöyle bir srt dosyası oluşturursunuz:

TIME CODE ÖRNEĞİ

1
00:00:00,100 –> 00:00:03,839
aaaaa

2
00:00:04,755 –> 00:00:08,527
bbbbb

3
00:00:17,563 –> 00:00:19,358
ccccc

4
00:00:20,282 –> 00:00:22,468
-ççççç?

-ddddd

5
00:00:23,157 –> 00:00:25,449
eeeee

Bu şekilde bir dosya oluşturup bize gönderirsiniz. Farsça bilen arkadaşlarımız hemen izlerken çeviri yaparlar ve iş hızlanmış olur.

Sitemiz YENİ KAYNAK com daki günlük ziyaretçi ortalamamız şu anda 2250 dir. Yani günde iki binden fazla vatandaşımız film izlemek için geliyor.

Fazla değil bu takipçiler içerisinden 10 arkadaş bizimle iletişme geçse ve beraber kaliteli filmler seçsek; her bir arkadaş 5-6 film için time code oluştursa işler o kadar hızlanır ki!

Ama tek başına bu kadar oluyor. Yalnızca bir kişi time code oluşturur ve çevirmen arkadaşlar tercüme ederse tabii ki bekleriz. Ya da beklememek için mecburen İngilizce altyazı dosyası zaten mevcut olan düşük kaliteli filmlerin Türkçeye çevirisine yöneliriz. İngilizceden çeviririz ve anlam kaybı da olur. (İngilizce mütercimlerimizin hatası değil bu anlam kaybı. Farsçadan İngilizceye çevirmiş kimselerin yaptığı hatalar ve eksik çevirilerden kaynaklanıyor bu. Yani siz sitemizdeki filmlerin çoğunu izlerken çeviri değil, çevirinin çevirisini izlemiş oluyorsunuz. Tercümedeki kalite düşüşü buradan kaynaklanıyor. Arkadaşlarımızın hatası değil.)

Özetle; time code hazırlamada bize yardımcı olacaksanız; İngilizceden tercüme eden değerli arkadaşları aradan çıkarırız. Zaten başka çevirilerle uğraşıyorlar, meslekleri var veya freelancer çalışıyorlar. Biz kendilerine ek işler sunuyorduk. Onun yerine Deshti, Shaparak, Doktor, Seyyide Sakine Güngör, Çâker, Leila, Rogiban, Tevessül gibi Farsça bilen mütercim arkadaşlarla çalışırız. Ve o zaman kaliteli sinema filmlerini de, IRIB TV filmlerini de çevirebiliriz. Film seçiminde bir kısıtlamaya maruz kalmayız. Daha da önemlisi çevirilerde anlam kaybı olmaz.

Yardımcı olmak isteyen arkadaşlar bizimle iletişime geçebilir. Teşekkür ederiz.